Parabank – jak działa? Czym różni się od banku?

Parabanki funkcjonują w Polsce od wczesnych lat 90. ubiegłego wieku. Chociaż minęło już kilkadziesiąt lat, od kiedy powstała pierwsza instytucja pozabankowa, definicja nadal jest dość płynna. Czym parabank różni się od banku? Na jakich zasadach działa?

Bank a parabank – czym się różnią?

Potencjalny klient, który chciałby skorzystać z usług parabanków, powinien przede wszystkim wiedzieć, że są to podmioty prowadzące działalność analogiczną do banków, jednak w przeciwieństwie do nich, nie podlegającą regulacjom Prawa bankowego. 

Poszerzając tę definicję, warto dodać, że Komitet Stabilności Finansowej parabankiem określił instytucje, które świadczą usługi podobne do bankowych, ale nie działają według reguł Prawa bankowego, a dodatkowo nie podlegają kontroli ze strony Komisji Nadzoru Finansowego.

Co to jest parabank? Jak jego działalność wygląda w praktyce?

Parabank, bez względu na to, czy weźmiemy pod uwagę szeroką, czy wąską definicję, w praktyce świadczy usługi wymienione w art. 5 ust. 1 Prawa bankowego, czyli przyjmuje wkłady pieniężne, udziela kredytów oraz gwarancji bankowych, przeprowadza bankowe rozliczenia pieniężne i wydaje instrumenty pieniądza elektronicznego.

Oznacza to, że w parabanku m.in. pożyczymy pieniądze, założymy konto, otrzymamy kartę płatniczą czy skorzystamy z obsługi kasowo-transakcyjnej.

Czy SKOK to parabank?

SKOK-i, czyli Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe, z pewnością nie są bankami, ale czy w związku z tym, że świadczą usługi podobne do bankowych, a jednocześnie nie podlegają regulacjom Prawa bankowego, można nazwać je parabankami? Niekoniecznie. 

Mimo że SKOK-i nie działają w oparciu o zapisy Prawa bankowego, ich działalność została dokładnie sprecyzowana i uregulowana w specjalnej ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Dodatkowo instytucje te od 29 listopada 2013 roku objęto ustawowym systemem gwarantowania depozytów przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. SKOK-i podlegają również pełnej kontroli ze strony KNF. W związku z powyższym nie można nazywać tych podmiotów parabankami.

Parabank a kredyt – jak parabank pożycza pieniądze?

Obecnie polskie prawo – bez zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego – nie pozwala na gromadzenie pieniędzy pozyskanych od osób fizycznych, prawnych lub jednostek pozbawionych osobowości prawnej, a także udzielanie kredytów innym klientom na bazie zebranych w ten sposób środków.

Oznacza to, że parabank nie może udzielić kredytu, jeśli nie jest objęty nadzorem KNF. Z kolei gdy uzna zwierzchnictwo tego organu kontrolnego, zgodnie z definicją, przestaje być parabankiem. Z tego względu na rynku usług finansowym obecnie nie ma legalnie działających podmiotów, które zajmowałyby się udzielaniem kredytów, bazując na środkach pozyskanych od klientów. 

Inaczej sprawa ma się z instytucjami pozabankowymi. Firmy pożyczkowe nie mogą prowadzić działalności polegającej na gromadzeniu środków, ale zgodnie z prawem, są uprawnione do udzielania pożyczek, jeśli dysponują odpowiednim zapleczem finansowym i posiadają zgodę KNF.

Instytucja pozabankowa zamiast parabanku?

Parabanki, w rozumieniu przytoczonej wcześniej definicji, właściwie przestały w Polsce istnieć. Pożyczek na podobnych zasadach zaczęły udzielać między innymi prywatne firmy pożyczkowe. Ich działalność regulują przepisy Kodeksu cywilnego, Ustawa o kredycie konsumenckim oraz tzw. ustawa antylichwiarska z 2015 r. Instytucja pozabankowa, oprócz stosowania się do zapisów prawa, aby móc działać legalnie, musi także uznać zwierzchnictwo KNF jako organu kontrolnego.

W branży pożyczek pozabankowych działa obecnie kilkaset firm, których główna działalność polega na udzielaniu pożyczek krótko- i długoterminowych. Najpopularniejszym produktem są tak zwane chwilówki, które można zaciągnąć przez internet, bez konieczności bezpośredniego kontaktu z doradcą. Firmy pożyczkowe swoją działalność opierają głównie na szybkim systemie weryfikacji wniosku, który jest akceptowany lub odrzucany nierzadko w czasie krótszym niż 24 godziny.