Czym jest pieniądz fiducjarny? Przykłady

Pieniądz fiducjarny opiera swoją wartość na zaufaniu do emitenta, czyli podmiotu emitującego środek płatniczy. Emitent posiada zwykle monopol na tworzenie i wprowadzanie do obrotu pieniądza fiducjarnego. W przypadku waluty państwowej gwarancję stanowi stały popyt na środek płatniczy, który zapewnia między innymi krajowy system podatkowy.

Pieniądz fiducjarny a inne rodzaje pieniądza

Przed powstaniem pieniędzy ludzkość do nabywania i zbywania dóbr wykorzystywała barter, czyli wymianę towaru za towar. Gdy członek społeczności chciał kupić worek pszenicy, musiał dać właścicielowi ziarna coś w zamian, na przykład skórę lub mięso. Dopiero lepiej rozwinięte cywilizacje dostrzegły niedoskonałości barteru (m.in. natychmiastową konieczność wymiany dóbr) i zaczęły korzystać z tak zwanych płacideł.

Płacidłem mogła być np. sól, nasiona kakaowca albo egzotyczne przyprawy. Tam, gdzie prowadzono wojny, rolę płacidła przejmowała broń. Jednak większość rozwiniętych cywilizacji korzystała z tzw. pieniądza kruszcowego, bitego ze srebra lub złota.

Waluta, która powstała po pieniądzu kruszcowym, to reprezentowany pieniądz towarowy, czyli certyfikat (papier wartościowy) lub banknot wymienialny na srebro czy złoto. Jego wartość była gwarantowana rezerwą kruszcową, która znajdowała się w skarbcu państwa lub innym, równie bezpiecznym miejscu.

Powstanie pieniądza fiducjarnego

Międzynarodowy system walutowy oparty na kruszcu działał do 1971 roku, kiedy to amerykański prezydent Richard Nixon zadecydował, że jego kraj nie będzie już wymieniał dolara na złoto. W związku z tym, że dolar był wtedy najsilniejszym pieniądzem świata, słabiej rozwinięte kraje chętnie wymieniały swoje waluty na dolara, tworząc tym samym rezerwę opartą na złocie bez konieczności jego gromadzenia. Decyzja Richarda Nixona wpłynęła więc na całą światową gospodarkę i zapoczątkowała istnienie pieniądza fiducjarnego.

Czym jest pieniądz fiducjarny?

Pieniądz fiducjarny jest legalnym środkiem płatniczym, którego wartość nie jest gwarantowana dobrem materialnym, np. srebrem lub złotem, ale aktem prawnym wydanym przez państwo i zaufaniem wobec emitenta (podmiotu emitującego pieniądz). Walutę tę można rozpoznać po kilku charakterystycznych cechach:

• pieniądz fiducjarny emitowany jest przez monopolistę – jest to zazwyczaj bank centralny danego kraju;
• popyt na walutę zapewniają instytucje państwowe – obieg pieniądza fiducjarnego gwarantowany jest przez systemy stworzone przez państwo – przykładem jest system podatkowy, który wymusza na płatniku rozliczanie podatków w walucie krajowej;
• waluta przybiera formę banknotów lub bilonu – warto wspomnieć, że monety oraz pieniądz papierowy nie mogą być wykonane z materiałów, których wartość byłaby wyższa niż wartość nominalna waluty.

Przykłady pieniądza fiducjarnego

Obecnie każda waluta na świecie jest pieniądzem fiducjarnym. Wyłączeniu nie podlega nawet tak stabilna waluta, jaką jest frank szwajcarski – on również nie posiada gwarancji w postaci dóbr materialnych.

Wbrew temu, co się powszechnie uważa, kryptowaluty to także rodzaj pieniądza fiducjarnego. Różnica polega na tym, że emitentem nie jest państwo, a rozbudowany i rozproszony system komputerowy, który pełni rolę monopolisty i reguluje dostępność kryptowalut na wirtualnym rynku finansowym.