Co oznacza numer PESEL i do czego jest potrzebny?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, w jakim celu nadawany jest numer PESEL i co oznaczają jego poszczególne cyfry? Jeśli chcesz się tego dowiedzieć, zajrzyj do artykułu – wyjaśnię w nim wszelkie wątpliwości.
Numer PESEL – co to takiego?
PESEL to Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności. Mówiąc prościej, jest to centralny zbiór danych identyfikacyjnych prowadzony przez ministra właściwego do spraw informatyzacji na mocy ustawy i ewidencji ludności w Polsce. Każdy wpis w tym rejestrze ma przypisany jedenastocyfrowy, unikatowy symbol numeryczny, który pozwala w szybki sposób zidentyfikować daną osobę. PESEL jest więc również potoczną nazwą numeru identyfikacyjnego przypisanego do osoby fizycznej w tym rejestrze.
W jaki sposób nadaje się numer PESEL?
Numer PESEL jest nadawany z urzędu, czyli automatycznie, lub na wniosek osoby zainteresowanej.
Automatyczne przypisanie numeru PESEL otrzymuje osoba fizyczna, która:
- urodziła się na terytorium Polski. Dotyczy to zarówno dzieci obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, jak i całej Unii Europejskiej oraz członków ich rodzin, którzy zamieszkują w Polsce i mają prawo stałego pobytu oraz dzieci cudzoziemców, którzy uzyskali: zezwolenie na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego UE, azyl, ochronę uzupełniającą lub status uchodźcy, ochronę czasową, zgodę na pobyt tolerowany lub ze względów humanitarnych.
- otrzymuje zameldowanie na pobyt czasowy lub stały i nie miała dotąd przypisanego numeru PESEL,
- jest obywatelem Polski mieszkającym za granicą i ubiega się o wydanie paszportu, nie mając wcześniej ustanowionego numeru PESEL,
- jest obywatelem Polski mieszkającym za granicą i ubiega się o wydanie dowodu osobistego, nie mając wcześniej ustanowionego numeru PESEL.
Nadanie numeru PESEL na wniosek ma prawo osoba, która posiada faktyczną podstawę prawną, z której wynika obowiązek posiadania numeru PESEL, np. jeśli wymaga tego ZUS. W tym celu należy złożyć stosowny pisemny wniosek w odpowiednim urzędzie – informacje o tym znajdziesz poniżej.
Kto nadaje numer PESEL?
Numer nadawany jest przez ministra właściwego do spraw informatyzacji na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu. PESEL przypisywany z urzędu jest nadany przez:
- kierownika urzędu stanu cywilnego sporządzającego akt urodzenia dziecka,
- organ wydający dowód osobisty lub paszport dla osoby zamieszkałej poza terenem Rzeczypospolitej Polskiej (np. konsul RP),
- organ gminy odpowiadający za meldunek na pobyt stały lub pobyt czasowy.
Gdzie złożyć wniosek o nadanie numeru PESEL?
Miejsce nadania numeru PESEL | Sposób nadania numeru PESEL | Podstawa nadania numeru PESEL |
Urząd stanu cywilnego | Z urzędu | Sporządzenie aktu urodzenia dziecka |
Urząd gminy | Z urzędu | Zameldowanie na pobyt stały lub czasowy |
Z urzędu | Wydanie dowodu osobistego dla osoby bez numeru PESEL | |
Na wniosek | Wnioskowanie o nadanie numeru PESEL w urzędzie gminy odpowiednim do miejsca zameldowania na pobyt czasowy | |
Na wniosek | Wnioskowanie o nadanie numeru PESEL w urzędzie gminy odpowiednim do miejsca znajdowania się siedziby pracodawcy (dla osób bez zameldowania). | |
Krajowy urząd paszportowy | Z urzędu | Wydanie paszportu dla osoby bez numeru PESEL |
Konsul RP | Z urzędu | Wydanie paszportu w konsulacie dla osoby bez numeru PESEL |
Urząd Dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy | Na wniosek | Jeśli nie da się ustalić właściwego organu gminy. |
PESEL dla cudzoziemca
Czy cudzoziemiec może uzyskać numer PESEL? Tak! Jest na to kilka sposobów.
Po pierwsze, jeśli mieszkasz w Polsce i się tutaj zameldujesz na pobyt powyżej 30 dni, to automatycznie otrzymasz swój indywidualny numer PESEL.
Po drugie, jeśli nie możesz się zameldować na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, to złóż wniosek w urzędzie gminy odpowiedniej do miejsca siedziby Twojego pracodawcy lub w Urzędzie Dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy, jeśli nie pracujesz albo Twój pracodawca ma siedzibę za granicą.
Tutaj znajdziesz wniosek o nadanie numeru PESEL.
Co oznaczają poszczególne cyfry numeru PESEL? Sprawdź!
Wszelkie cyfry w Twoim PESEL-u wcale nie są przypadkowe – każda z nich ma swoje znaczenie. Sprawdź!
Przykładowy numer PESEL: RR MM DD PPPP K
RR – rok urodzenia (dwie ostatnie cyfry, np. 92)
MM – miesiąc urodzenia (osoby urodzone po 1999 roku mają inne oznaczenia miesiąca – zajrzyj do poniższej tabeli)
DD – dzień urodzenia
PPPP – liczba porządkowa określająca płeć – jeśli ostatnia cyfra tej liczby jest parzysta, oznacza to, że numer należy do kobiety, mężczyźni zaś mają przypisaną cyfrę nieparzystą
K – cyfra kontrolna
Właścicielką takiego numeru PESEL jest kobieta (świadczy o tym cyfra 8) urodzona 14 lutego 1991 roku.
PESEL po roku 2000
Jak się zapewne domyślasz, stworzenie numeru PESEL dla kilkudziesięciu milionów osób to wcale nie bułka z masłem. A to ze względu na dublujące się miesiące urodzenia. By odróżnić od siebie numery PESEL z różnych lat, stworzono jednolitą metodę oznaczania miesiąca urodzenia. Zasada ta została opisana poniżej.
Miesiąc urodzenia | Stulecie urodzenia | ||||
1800-1899 | 1900-1999 | 2000-2099 | 2100-2199 | 2200-2299 | |
styczeń | 81 | 01 | 21 | 41 | 61 |
luty | 82 | 02 | 22 | 42 | 62 |
marzec | 83 | 03 | 23 | 43 | 63 |
kwiecień | 84 | 04 | 24 | 44 | 64 |
maj | 85 | 05 | 25 | 45 | 65 |
czerwiec | 86 | 06 | 26 | 46 | 66 |
lipiec | 87 | 07 | 27 | 47 | 67 |
sierpień | 88 | 08 | 28 | 48 | 68 |
wrzesień | 89 | 09 | 29 | 49 | 69 |
październik | 90 | 10 | 30 | 50 | 70 |
listopad | 91 | 11 | 31 | 51 | 71 |
grudzień | 92 | 12 | 32 | 52 | 72 |
Do czego jest potrzebny numer PESEL?
Numer PESEL jest jedynym, unikatowym identyfikatorem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego ważne jest, by odpowiednio go chronić i nie udostępniać osobom trzecim! Zapobiegaj kradzieży tożsamości – nie podawaj PESEL-u w miejscach publicznych, nie zostawiaj dowodu osobistego w wypożyczalniach czy innych miejscach handlowo-usługowych, nie przekazuj go w cudze ręce. Kradzież dokumentów należy natychmiast zgłosić – dzwoniąc do banku i zastrzegając kartę, dowód osobisty czy paszport, lub udając się na komisariat policji.
Podanie numeru PESEL będzie niezbędne w takich sytuacjach, jak np.:
- zmiana miejsca zameldowania,
- zmiana stanu cywilnego,
- rozpoczęcie nowej pracy,
- wnioskowanie o kredyt bankowy,
- zeznanie podatkowe osoby fizycznej,
- korzystanie z opieki medycznej,
- zakup ubezpieczenia.
Kiedy można zmienić numer PESEL?
Istnieją tylko trzy sytuacje, w których zmiana numeru PESEL jest możliwa. Są to:
- Zmiana płci.
- Niepoprawne uprzednie wpisanie daty urodzenia.
- Błąd organu administracji publicznej, którego skutkiem jest błąd w numerze PESEL.
Jeśli masz jeszcze jakieś pytania dotyczące numeru PESEL, śmiało zostaw je w komentarzu!